Rusya’nın Alaska’yı dönümünü 0.2 dolara ABD’ye satmasının üzerinden tam 158 yıl geçti ama konuyla ilgili polemik hiç bitmedi.
Rusya Çarı II. Aleksandr, imparatorluk topraklarının yüzde 13.8’ine denk düşen bir buçuk milyon kilometrekareden fazla araziyi 7.2 milyon dolar karşılığında 1867 yılında ABD’ye sattı. Bu paranın günümüzdeki karşılığını bulmak için farklı yöntemler bulunduğu için o zamanki 7.2 milyon doların bugün 156-356 milyon dolara denk geldiği düşünülüyor.
KIRIM SAVAŞI SEBEP OLDU
Genel kabul gören görüşe göre, 1853-1856 yıllarında arasındaki Kırım savaşı nedeniyle Rusya hazinesi boşaldı ve Alaska’nın zengin doğal kaynaklara sahip olduğunu o zamanlar bilmeyen II. Aleksandr, dev araziyi satmak zorunda kaldı. Kırım savaşında Rusya’ya karşı Osmanlı’nın yanında İngiltere ve Fransa da yer aldı.
Kırım savaşında Osmanlı imparatoru olan Sultan Abdülaziz ve Alaska’nın satışında Osmanlı imparatoru olan Sultan Abdülaziz
“FAYDASI OLMAYAN VE SÜREKLİ DONMUŞ TOPRAK SAYILAN ALASKA’YA BAKACAK PARASI YOK”
Moskova’da yayımlanan Komsomolskaya Pravda gazetesi, Alaska’nın başta petrol olmak üzere orman, nehir ve deniz ürünleri bakımından zengin topraklara sahip olduğunu kaydetti. Gazeteye konuşan ABD-Kanada dergisi Genel Yayın Yönetmeni Eduard Ivanyan, “Amansız Kırım savaşından sonra Rusya finansal facianın eşiğindeydi. Rus İmparatorluğunun o sırada faydası olmayan ve sürekli donmuş toprak sayılan Alaska’ya bakacak parası yoktu. Alaska için her yıl 200 bin dolar harcamak gerekiyordu. Oysa oradan elde edilen gelir en fazla 40 bin dolardı” dedi.
Alay konusu olan dönemin ABD Dışişleri Bakanı William H. Seward
ABD DIŞİŞLERİ BAKANI UZUN SÜRE ALAY KONUSU OLDU
Alaska bölgesine ilk gelen Avrupalılar 1784’te oradaki bir köye yerleşen Rus kürk tacirleriydi. Bölge 1799-1867 yılları arasında bir Rus-Amerikan şirketi tarafından yönetildi. Dönemin ABD Dışişleri Bakanı William H. Seward, bölgenin ABD’ye satılmasını onaylayan belgeyi 1867’de imzaladı. Seward bu anlaşma nedeniyle Amerikan basınında uzun süre alay konusu oldu.
Dönemin Rus çarı II. Aleksandr
ABD’NİN KAZANCI ON MİLYARLARCA DOLAR
1867 yılında dolar kuru 1.6 rubleydi. Böylece Rus Çarı, Alaska’yı 11 milyon 520 bin rubleye satmış oldu. 1867 yılında çarlığın bütçesi 10 milyon 933 bin 500 rubleydi. Bölgeyi dönümü yalnızca 0.2 dolardan satın alan ABD’nin aradan geçen 158 yılda kazancı ise on milyarlarca dolara ulaştı.
STALIN REDDETTİ
Aslında, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt de 2. Dünya Savaşı sırasında Sovyet lideri Josef Stalin’e Alaska kıyılarında buluşmayı önerdi.
1958 yılında Moskova’da Devlet Siyasi Edebiyat Yayınevinin yayınladığı “Savaş sırasında Stalin, Roosevelt ve Truman arasındaki yazışmalar” başlıklı kitaba göre, Roosevelt Stalin’e gönderdiği mektupta şu öneride bulundu:
“Sayın Stalin,
Büyük konferansların ve diplomatik müzakerelerin yavaş temposunun getirdiği zorluklardan kaçınmak istiyorum. Bu nedenle, aklıma gelen en basit ve en pratik yöntem, birkaç gün boyunca gayriresmi ve oldukça basit bir görüşme yapmak olurdu.
İkincisi, nerede buluşulacağına ilişkin konu. Afrika’ya yaz aylarında neredeyse hiç gidilmiyor ve üstelik Hartum da İngiliz toprağı. İzlanda’yı sevmiyorum çünkü hem sizin hem de benim için oldukça zorlu uçuşlar gerektiriyor ve açıkçası, Başbakan Churchill’i de aynı anda davet etmemek imkansız. Bu nedenle, Bering Boğazı’nın sizin tarafınızda veya benim tarafımda buluşmayı öneriyorum.
Bol şanslar.
Saygılarımla
Franklin D. Roosevelt
5 Mayıs 1943.”
Stalin ise cevabında, Churchill olmadan Alaska’da Roosevelt ile görüşme fikrinden kibarca kaçındı. Üç liderin görüşmesi ise Kasım 1943’te İran’ın başkenti Tahran’da gerçekleşti.
